sobota, 21 stycznia 2012

Chwała Saperom

Kiedy 17 stycznia do lewobrzeżnej Warszawy wkroczyły przyjacielskie siły radzieckie z Wojskiem Polskim u boku i tym samym stolica została wyzwolona spod okupacji niemieckiej, rozpoczęto prace zmierzające do przywrócenia miastu funkcjonalności.
Jedną z głównych potrzeb była normalna komunikacja. Priorytetem więc stało się m.in. przywrócenie przeprawy przez Wisłę po tym, jak wycofujące się wojska niemieckie wysadziły mosty. Wojska inżynieryjne najpierw wybudowały most pontonowy w okolicach mostu Poniatowskiego (już 18 stycznia). Następnym ich dziełem był most wysokowodny u wylotu Karowej, wybudowany niedługo później, w lutym.
Po odgruzowaniu można było rozpocząć kolejne zadanie, którym było rozminowanie stolicy. W pierwszej kolejności zabrano się za główne arterie i przejazdy, ważne pod względem komunikacyjnym. Przejezdne drogi były potrzebne też do  przeprowadzenia defilad zwycięskich wojsk! Także okolice Grobu Nieznanego Żołnierza zostały rozminowane jako jedne z pierwszych i tak już wkrótce mogła stanąć przy nim honorowa warta, pierwszy raz od września 1939.
Pierwsza część akcji rozminowywania trwała do marca  1945, w trakcie której „rozminowano 68 km² terenu, 453 km ulic i dróg, oczyszczono z niemieckich min 990 bloków i 102 obiekty o szczególnym znaczeniu” (Historia Warszawy, str. 372).
Była to praca szczególnie trudna ze względu na porę roku: ziemia była zamarznięta, a śnieg przykrywał ewentualne oznaki obecności min.
Po sprawdzeniu budynków i ich oczyszczeniu żołnierze oznaczali domy stosownym napisem, np. „min nie ma”. Jeszcze ostało się w Warszawie kilka takich napisów:
http://syrenigrod.fotolog.pl/sprawdzono-min-nie-ma,1771717,link.html
Rozminowywanie trwało jeszcze przez długi czas. Zasadnicze prace zakończono w Warszawie w 1946, choć oczywiście niewypały znajdowano w mieście jeszcze przez wiele lata.



By upamiętnić działania saperów w czasie wojny oraz po jej zakończeniu, w 1975 r. wystawiono im pomnik, który stanął na osi głównej alei ówczesnego Centralnego Parku Kultury.

Część pomnika, która głównie rzuca się w oczy, to klęczący żołnierz, który w skupieniu rozbraja minę, a wokół niego strzelają w górę pylony, symbolizujące wybuch...


Pylony ozdobione są osiemnastoma płytami z płaskorzeźbami przedstawiającymi główne zadania saperów (wojsk inżynieryjnych): minowanie,

rozminowywanie, budowanie przepraw wodnych, czy pomoc w czasie klęsk żywiołowych.

Płaskorzeźby przedstawiają też konkretne wydarzenia z historii wojsk inżynieryjnych. I tak tu – płaskorzeźba przedstawia budowę wspomnianego saperskiego mostu pontonowego, łączącego obie strony Warszawy.


Inna płaskorzeźba nawiązuje do sforsowania Odry w kwietniu 1945. Mosty zbudowane w rejonie Gozdowic i Siekierek utorowały wojskom polskim i rosyjskim drogę na Berlin. Wydarzenie to upamiętnia Dzień/Święto Sapera 16. kwietnia. Tego dnia co roku odbywają się obchody właśnie tu po pomnikiem.

Tuż obok pomnika, po prawej stronie patrząc od strony parku, znajduje się 10 tablic ustawionych tu w 2000 roku z wyrytymi nazwiskami 658 saperów, którzy polegli w trakcie rozminowywania kraju.

Kolejny element pomnika znajdziemy idąc przejściem podziemnym pod Wisłostradą. Na ścianie zamykającej tunel widzimy płaskorzeźbę „Desant”.

Nawiązuje ona do wydarzeń z powstańczego września, kiedy kilka oddziałów 1 Armii Wojska Polskiego przedarło się w tym rejonie (oraz na Żoliborzu) z prawego brzegu rzeki. Na płaskorzeźbie widzimy żołnierzy przedostających się przez wzburzoną od eksplozji rzekę oraz walki na brzegu.
Walki na Czerniakowie skończyły się śmiercią większości żołnierzy, reszta była zmuszona do  wycofania się. Wydarzeniom tym poświęcona jest też "Płyta Desantu",  którą odnajdziemy po wyjściu z podziemia.



Z płyty rozciąga się już widok na rzekę, przystań tramwaju wodnego, plażę i wejście do Portu Czerniakowskiego. Właśnie w tym przesmyku znajduje się ostatni element pomnika poświęconego saperom. W wodzie stoi statua przedstawiająca trzech żołnierzy, którzy za pomocą ręcznego urządzenia o nazwie „baba” wbijają w dno bale budując most.



Korzystałam / do poczytania:

  • Historia Warszawy, Marian Marek Drozdowski, Andrzej Zahorski, Wydawnictwo Jeden Świat, 2004
  • „Pomnik Chwała Saperom” - opracowanie autorstwa zespołu oficerów wojsk inżynieryjnych, konsultant: gen. dyw. Czesław Piotrowski


Autor: o Brak komentarzy:
Subskrybuj: Posty (Atom)